Abah, kumaha damang? Nuhun upami damang mah. Damel naon Abah ayeuna naha nuju ngalanglang serang, atanapi nuju calik dina mabrana bulan purnamabari mangkék paréranggeuyan di pipir leuit? Duh, kumaha teuing saéna ari leuit saw arga? Atanapi masih osok kénéh ngagintir, murag- muragkeun paré pipir hawu. Haneut bari sidéang. Dina hawu dibulen ku lebu aya beuleum sampeu anu dibungkusku kere- tas. Ari dibuka téh aduh éta sampeu téh nya konéng, nya seu- ngit nya beresih. Manawi téh kanggo Abah, éh geuning éta téh kanggo abdi. Waas, ku abdi téh dibantun, kepoh-kepoh ditiupan, emh geuning mani raos. Peletrak gula beureumna. Ari saur Abah téh geuning: "Endén, di kampung mah kieu geuning, da teu aya anu anéh ...." "Puguh éta anu anéh téh. Beuleum sampeu anu seungit sareng pulen, tadi siang ditatanggung ku Abah ti huma. Sam- peu anu dipelak ku Abah, diririduh ku Abah, diala ku Abah, ditanggung ku Abah teras dipesék dibeuleum dibulak-balik ku Abah. Ari parantos asak dika abdikeun. Katampi pisan ku abdi téh lahir batin." Kawangwang dina ciptaan ku abdi, Abah téh ngeueung di pasir, gecruk-gecruk mulak-malik taneuh, sagala dipelak- keun di pasir sakur anu tiasa dituang mah. Aya suuk, aya sampeu, aya hui aya nangka, aya peuteuy mani rawy, aya waluh aya kukuk sareng sagala rupi baé, Panasna basish henteu ditolih, salira hanaang ditahan-tahan. Geuning dr Abah, ari hanaang téh Abah mah sok ngala tiwu, k raha teukteuk. Abah, abdi rusras ka jaman kapengker saparantosna Ema mulih téh. Bruy-bray sajarah kahirupan abdi sorangan sapa- rantosna kenal sareng pun lanceuk, putra Abah. Salajengna tepang sareng Abah sareng Ema, kitu deui palaputra Abah anu sanésna. Abah, abdi mah pituin urang Bandung. Janten lembur abdi mah Bandung, kota Bandung. Tara aya anu nyebat kampung ka Bandung mah, sadayana ogé nyebatna téh upami henteu kota, nya dayeuh Bandung. Saparantos Abah janten mertua, abdi téh asa gaduh lembur di kampung. Lembur singkur anu ku Abah dipikacinta, tanahna dipacul dibulak-balik diririduh, dijaga dipulasara dipikanyaah, atuh abdi ogé bet ngar aos aneh, gaduh rasa cinta anu sesah ngagambarkeunana. Balong anu aya di lebakeun bumi panggung, anu di sakurilingeunana ayakangkung, ayataleus, bet katingal deui bruhbréh. Laukna pating suruwuk, diheurap téh lalumpatan. Pancuran ngage- lenggeng kana bagbagan. Henteu ditiungan geuning, dugi ka abdi mah badé mandi téh ngakut sinjang ngakut sepré, da henteu biasa mandi plung-plong. Sieun ditoong ku Gatot- gaca. Sakalieun diajak mandi di walungan Cipalebuh, abdi nyu- sud heula walungan, milarian panyumputan. Milarian batu ageung anu ngajarentul saageung leuit, kanggo nyingkur. Ka- lintang resepna mah kokojayan memerian di walungan anu caina hérang, ngan teu kaur haté téh isin baé sieun aya anu noong. Padahal urang lembur mah, anteng baé anu ngarebak téh baluligir. Anu ngaruru, anu nyeuseuh, anu icikibung bae aya Ari abdi mah gawé téh ngan culang-cileung bae. Eh, di sisi walungan téh seueur batu aralit, mani meles hideung. Mani tingbelecet lauk aralit, matak resep. Ari wangsul ti cai, Abah sareng Ema téh parantos ngan- tosan. "Mangga geura tuang. Enden. Tuh nya goréng la kénging ngala ti balong. Aya sambel, cu aye Tauk asin do Tah éta mah écéng kénging ngala ti balong Kieu tuang o kampung mah, teu aya anu saé...." Dina kastrol alit aya angeun kacang. Abdi téh ngalimed neda, mani ni'mat. Sanguna pulen kénging ngakeul Ema. Abah téh calikna sila tutug. Peda dina lodor alit téh pada nyiwitan. Putra Abah anu aralit méh-méh gelut parebut hulu peda Abdi téh seuseurian, lucu ningal pamolah barudak. Dirérét ku abdi téh, éta anu pameget, pipina mani camihmil. Alasna piring seng bodas, sanguna metung, huapna ageung sareng kerep. Katingalna téh samutut-samutut baé, Lucu. Ngageter haté abdi harita. Karaos tumuwuhna rasa nyaah anu sesah ngébréhkeunana, sesah nyanggemkeunana. Bari sareng teu acan gaduh nanaon ogé, dina émutan téh bet nyipta-nyipta, barudak téh ku abdi didu'akeun, mugi-mugi sing kénging atikan anu luhung, anu ahirna mah tiasa mandiri, dugi ka tiasa mikanyaah balarea anu mikabutuh kanyaah maranéh- na. Rerencepan abdi ngadu'akeun. Dina hiji dinten abdi diajak ka huma ku Abah téh, magar bilih hoyong uninga Abdi giak. Subuh-subuh Ema parantos nimbel, pibekeleun kumplit sareng deungeunna. Aya kéré mujaér, lauk asin, lalab sambel sareng dadar endog. Manawi téh henteu tebih. Aduh, geuning nya tebih nya nanjak, jaba panas deuih pasisiang mah. Abdi téh betah diuk dina batu di pencut. Sakuriling bungking satungtung deuleu horéng laut, Laut Kidul sapertos anu nguliwed badé nyambung ka Laut Kalér. Kalintang matak waasna. Sabaraha taun éta pasir dikucel ku Abah téh? Aya saung jangkung di dinya téh. Atuh urang téh brak murak timbel di dinya. Ari turun deui kalem- bur, Abah henteu léngoh, aya sampeu aya daunna guntang-gantung ditatanggung. Wangsulna nurugtug mudin. Dina dinten sanés, abdi diajak ka laut, ka Cilauteureun. Ema téh popolah deui pibekeleun di jalan. Abdi diaanteur ka laut, katut pun lanceuk. Bekel mah ku Abah baé dits tanggung, ulah ku nu sanés. Lumayan rada capé ka laut té nanging barang dugi mah ka basisir, ka Santolo, abdi di kacapé. Resep baé anu aya. Na aya ombak ngen rungkuy sagede-gedé gunung. Atuh ombaknakasisi teh manji asa patingjelebét. Biasana ningal laut téh ka Laut Kaler, ombakna henteu ageung. Na ari Laut Kidul, pantesan sawe- wengi ogé kadangu gegelegeran, ombak anu paudag-udag mancawura dina kikisik. "Itu naon? sanggem abdi téh.. "Alah, éta mah lauk Endén!" saurAbah. Abdi ningal cai laut semu hideung, horéng lauk laut nuju kasisi. Teu kungsi lami katingal deuih ku abdi aya anu racleng luhureun cai. "Itu naon Abah?" "Alah, lamun tadi ngabantun heurap...." saur Abah. Lauk arageung sagedé-gedé orok katingal nuju nyantokan lauk aralit. Ombak teu lirén-lirén ka sisi. Abdi lumpat muru lauk ageung anu kabantingkeun kasisi, kadarat. Barang badé dirontok, dongkap deui ombak, anu narik deui éta lauk ka tengah laut. Hanjakal henteu katéwak. Tada teuing resepna upami éta lauk katéwak ku abdi. Taun-taun dipapay dilakonan ku abdi duaan. Saparantos gaduh budak Abah sering ka Bandung, ningal putu. Abdi jongjon hirup di Bandung, Abah jongjon di pakidulan. Kantos geuning Ema lami di Bandung ngadon lalandong. Alhamdulillah mulih deui téh damang. Naha atuh ari Ema damang, ngadon gentosan jadi Abah anu teu damang. Lajeng ka Bandung ngadon lalandong, alhamdulillah Abah ogé damang. Abah téh geuning kalah kabur ti rumah sakit. Abdi kantos sakali-kalina baé ngalayad ka lembur. Abah teh katingal parantos répot. "Endén, hapunten Abah nya. Ngarérépot ka Enten teh "saurAbah. "Nanaonan ari Abah. Anu kedah nyuhunkeun dihapur son mah, abdi ka Abah. Budak kasepuh.... sanggem a bari seuseurian, da asa teu pupuguh nganggo ny dihapunten, sagala rupi. Teu aya masala al Fon "th, leres Endén, hapunten Abah. Didu'akeun ku Ab téh sing tiasa nabung...." Abdi téh kapan némbalan kénéh ka Abah téh: "Abah, abdi mah teu acan tiasa nabung nanaon, panginten abdi mah nabung téh dina diploma baé..." Ras émut ka barudak abdi téh Abah, kapan parantos duaan anu dibantun ku abdi. Abdi téh, sanaos kaayaan tebih tina disebat cekap, ludeung baé ari kedah nabung dina diploma mah. Teu aya jalan sanés, mikanyaah barudak téh. Dunya barana teu gaduh, ngan gaduh rasa nyaah waé. Kantenan upami ras émut ka pun biang mah. "Hirup mah sing gedé kanyaah. Kanyaah mah dibikeunan téh lain béak, kalah ngagedéan. Teu percaya mah, keureut ceuli Ema," kitu saur pun biang. Janten abdi mah teu tiasa numpuk-numpuk banda, anu diipuk téh rasa nyaah baé. Abdi percanten, yén sing saha anu mikanyaah mahluk di bumi, bakal dipikanyaah ku Anu di Langit. Abdi percanten yén upami aya kahayang anu saé mah Pangéran téh bakal nulungan ka abdi. Abah téh kantos sasauran, titip putra Abah, badé dibeureum badé dihideung kumaha Endén, sateuacan pupus téh. Abdi masih kénéh heu- reuy ka Abah téh: "Urang bodaskeun baé nya!" Abah téh imut bari neuteup ka abdi. Horéng panungtungan Abah sasauran téh. Panungtungan sumping ka Bandung ngalayad- an abdi sareng putu anu kiwari mah parantos jalugjug. Taun-taun dipapay dileumpangan ku abdi duaan sareng pun lanceuk, henteu karaos, barudak téh parantos garaduh bekel kanggo hirupna anu mandiri. Alhamdulillah. Tangtos kauninga ku Abah ku Ema du'a abdi anu rerencepan téh kalayan rerencepan deui baé ku Allah dikabulna. Teu aya pikecapeun anu langkung saé iwal ti muji sukur ka Nu Maha Agung. Maha, Welas Asih ka mahlukna. Mugi-mugi abdi sa- reng barudak tiasa ngeunteung ka Abah anu ngalakonan hirup di dunya téh éstu ku kecap asal cekap. Ka dituna mah kapan aya Gusti Allah. Sakitu heula serat ti abdi. Mugi urang tiasa tepang deui dina kabagjaan, kani'matan, anu parantos dijangjikeun ku Gusti Allah yén hal éta téh bakal dipasihkeun ka mahlukna anu takwa. Mugi-mugi urang tiasa kalebet kana golongan anu éta. Amin.

Abah, kumaha damang? Nuhun upami damang mah. Damel Naon Abah Ayeuna Naha Ngalanglang Serang, Atanapi Nuju Calik Dina Mabrana Purnama Mangkék Paréranggeuyan Di Pipir Leuit? Duh, kumaha teuing kumaha ari leuit saw arga? Atanapi masih keneh héran, murag-muragkeun paré pipir hawu. Haneut bari sidéang. Dina hawu dibulen ku lebu aya teu acan nepi ka kitu jeung kitu dibungkus ku kertas. Ari dibuka mah duh gusti, dugi ka tea, meh beresih. Manawi kanggo Abah, éh geuning éta kanggo abdi. Wah abdi tos ditulungan, tos ditiup, emh geuning mani raos. Beureumna gula pelet. Ari saur Abah teh geuning: "Muhun, di kampung abdi, abdi gé gélo, tapi aya nu aneh...." "Puguh éta jeung kitu téh ahéng téh. Nepi ka kitu-kitu téh kieu-kieu jeung kitu-kituna, soré ieu ditanggung ku kuring, Abah ti huma. Nepi ka kitu-kitu ditampik ku abdi Abah diantos ku abdi, Abah ditanggung ku abdi, Abah ditanggung ku abdi, didorong deui ku abdi Abah. Ari parantos asak dika abdikeun. Katampi pisan ku abdi téh lahir jeung batin. ." Kawangwang dina kacipta ku kuring, Abah ngeueung di pasir, ngagedor-gedor ngagedor-gedor, sagala rupana di pasir sakura mah sok dituang.Aya suuk, aya sampeu, aya hui aya nangka, aya peuteuy mani rawy, aya waluh aya kukuk sareng sagala rupi baé, Panasna basish henteu ditolih, salira hanaang ditahan. Geuning dr Abah, ari hanaang téh Abah mah semu ngala tiwu, k raha teukteuk. Abah, abdi rusras ka jaman kapengker saparantosna Ema cageur téh. Bruy-bray sajarah kahirupan hamba nyalira saparantosna terang sareng pun lanceuk, anak Abah. Salajengna tepang sareng Abah sareng Ema, kitu deui palaputra Abah sareng anu sanés. Abah, hapunten ka Bandung. Janten abdi lembur mah Bandung, kota Bandung. Hapunten urang bandung, hapunten kota bandung, dinten bandung. Saparantos mertua Abah, abdina sibuk di lembur di kampung. Lembur singkur Abah mah dipikanyaah, tanahna dipalu, diulak-ilik, dijaga dipulasara dipikanyaah, atuh abdi ogé bet ngupingkeun ahéng aos, gegeroan asih mah sok benerana. Balong kitu-kitu dina lebakeun panggung bumi, kitu-kitu di sakurilingeunana ayakangkung, ayataleus, bet katingal deui bruhbréh. Laukna pating suruwuk, diheurap téh Lalumpatan. Ngage pancuran - long lasting kana bagbagan. Henteu ditiungan geuning, dugi ka abdi mah badé mandi téh ngakut sinjang ngakut sepré, sareng henteu biasana mandi plung-plong. Sieun ditulungan ku kuring Gatot-gaca.Sakalieun diajak mandi di walungan Cipalebuh, palayan nyu- sud heula walungan, milarian panyumputan. Milarian batu ageung anu ngajarentul saageung leuit, kangge nyingkur. Kalintang resepna mah kokojayan merian di walungan anu caina hérang, ngan teu kaur haté téh isin baé sieun aya anu noong. Najan teu loba lembur, baé jeung si-kuna mah anteng ninggang baluligir téa. Anu ngaruru, anu nyeuseuh, anu icikibung bae aya Ari abdi mah nyieun anu ngan culang-cileung bae. Eh di sisi walungan tea seueur batu aralite, mani meles hideung. Mani tingbelecet lauk aralit, matak resepeun. Ari wangsul ti cai, Abah jeung Ema teh parantos nga- tosan. "Mangga geura tuang. Enden. Goreng la kénging ngala ti balon. Aya sambal, cu aye Tauk asin do Tah éta mah écéng kénging ngala ti balon Kieu tuang ka kampung mah, teu aya anu sanés...." Dina kastrol alit aya kacangan angeun. Abdi téh ngalimed neda, mani ni'mat. Sanguna ngahuleng hayang ngaku ka Ema. Abah teh calikna mangga ngagantung. Peda dina lodor alit téh pada nyiwitan. Anak Abah aralit méh-méh ngempur hulu Abdi téh seuseurian, lucuna maot pamolah barudak. Dirérét ku abdi téh, éta anu pameget, pipina mani camihmil. Alasna zinc plate bodas, sanguna metung, huapna ageung sareng kerep. Katingalna téh samutut-samutut baé, Lucu.Reuwas hate Abdi Harita. Karaos tumuwuhna rasa nyaah anu sesah ngébréhkeunana, sesah nyanggemkeunana. Bari sareng teu acan gaduh nanaon oge, dina émutan téh bet nyipta-nyipta, barudak téh ku abdi didu'akeun, mugi-mugi sing kénging atikan anu luhung, anu ahirna mah tiasa mandiri, dugi ka tiasa mikanyaah balarea anu mikabutuh kanyaah maranéh- na . Pikiran kuring ngadu'akeun. Dina hiji dinten abdi ngajak ka huma ku Abah téh, bilih hoyong uninga Abdi giak. Isuk-isuk Ema parantos nimbel, pibekeleun dongkap sareng deungeunna. Aya kéré mujaér, lauk asin, lalab sambal sareng dadar dadar. Manawi teh henteu tebih. Aduh, hawana beuki nanjak, panas pisan di Pasisiang mah. Kuring ngarasa betah dina batu di pencut. Sakuriling bungking satungtung deuleu horéng laut, South Sea sapertos anu nguliwed badé nyambung ka Laut Kalér. Kalintang matak waasna. Sabaraha taun éta pasir dikucel atuh Abah téh? Aya saung jangkung di dinya tea. Atuh urang téh brak murak timbel dinya dinya. Ari lungsur anteng, Abah eureun leuleus, Aya nepi ka Aya Daunna ngariung dipanggul. Wangsulna nurugtug mudin. Dina dinten ayeuna, abdi diajak ka laut, ka Cilauteureun. Ema téh popolah deui pibekeleun di jalan. Abdi angkat ka laut, abdi angkat ka laut, abdi angkat ka laut. Bekel mah ku Abah baé teu tanggung jawab, kalakuan kuring nu beurat.Rada cape di laut mun keur mancing dugi mah di dasar, di Santolo mah di tanjung. Baé kitu jeung kitu resepna. Na aya ombak ngen rungkuy sagede-gedé gunung. Atuh wavesnakasisi tea manji asa patingjelebet. Biasa ti laut di Laut Kaler, ombakna tenang. Ti Laut Kidul, pantesan sawe-wengi sarta kadang-kadang gegeroan, ombak jeung ombak mancawura dina kikisik. "Itu naon? sanggem abdi téh.. "Alah, éta mah lauk Endén!" saurAbah. Abdi ningal cai seafood semu hideung, horéng lauk seafood nuju kasisi. Teu kungsi lami katingal deuih ku abdi aya anu racleng luhureun cai. "Itu naon Abah. ?" "Oh, kamari abdi nulungan Heurap..." ceuk Abah. Lauk lauk arageung sagedé-gedé orok katingal nuju nyantokakeun lauk aralit. Ombak ngamalir di sisi. Abdi lumpat muru lauk ageung anu kabantingkeun kasisi, sasat. Barang Badé digebruskeun, dongkap di ombak, anu ditarik kaluar tina éta lauk di tengah laut. Hanjakal henteu katéwak. Aya resep upami sareng lauk katéwak mah. Mangtaun-taun, abdi janten abdi abdi, bapa, Duaan. Saparantos ribut, budak Abah sering ka Bandung, ninggali nyalira. Abdi Jongjon cicing di Bandung, Abah Jongjon di Pakidulan. Kantos geuning Ema lami di Bandung ngadon lalandong. Alhamdulillah sehat deui. Naha atuh ari Ema damang, ngadon gentosan jadi Abah anu teu damang.Lajeng ka Bandung ngadon landong, alhamdulillah Abah ogé damang. Abah Téh Geuning kalah kabur ti rumah sakit. Abdi kantos sakali-kalina baé ngalayad ka lembur. Pa, Katingal Parantos tea repot. "Endén, hapunten Abah. Ngarérépot ka Enten téa" saurAbah. "Nanaonan ari Abah. Anu kedah nyuhunkeun dihapur putra mah, abdi ka Abah. Kasepuh abdi.... sanggem anu bari seuseurian, da masa teu pupuguh nganggo ny dihapunten, sagala rupi. Teu aya masala al Fon. "th, leres Endén, hapunten Abah. Didu'akeun ku Ab téh sing tiasa nyimpen...." Iraha abdi ngawaler ka Abah?: "Abah, abdi tetep nyimpen artos abdi, abdi bakal nyimpen artos abdi dina ijazah abdi..." Ras émut ka barudak abdi téh Abah, iraha parantos parantos duaan ngabantosan abdi abdi. Abdi teh, sanaos kabeungharan tebih tina disebat cekap, ludeung baé ari kedah nyimpen dina diploma mah. Teu aya jalan kasusah, mikanyaah barudak téh. Dunya barana teu ribut, ngan ribut karasa nyaah waé. Kantenan upami ras émut ka ogé nu ngalacat. "Ambekan mah sing gedé, kanyaah. Kanyaah mah ngarojongan téh lain beak, kalah ngagedéan. Teu percaya mah, keureut ceuli Ema," Kitu saur ogé. Salaki kuring masih kénéh numpuk-numpuk banda, kuring keur ditipu-tipu wé.Abdi Percanten, anu mahluk di bumi, abdi bakal nikah sareng Anu di langit. Abdi percanten yén upami aya kahayang anu kuring mah Pangéran teh bakal janten berkah kanggo abdi. Abah téh kantos sasauran, dititipkeun ka putra Abah, badé dibeureum badé dihideung kumaha Endén, sateuacan pupus téh. Abdi masih kénéh heu- reuy ka Abah téh: "Urang bodaskeun baé nya!" Abah teh imut bari neuteup ka abdi. Horéng panungtungan Abah sasauran téa. Panungtungan sumping ka Bandung ngalayad- an abdi sareng putu anu kiwari mah parantos jalugjug. Taun-taun dipapay dileumpangan abdi duaan sareng pun lanceuk, henteu karaos, barudak téh parantos garaduh bekel pikeun hirupna anu mandiri. Alhamdulillah. Tangtos kauninga ku Abah ku Ema du'a hamba anu rerencepan téh kalayan rerencepan deui baé ku Alloh dibulna. Teu aya pikecapeun anu langkung ti iwal ti muji sukur ka Nu Maha Agung. Maha, welas asih ka mahluk. Mugi-mugi abdi sareng barudak sok ngeungteung kabah sareng anu galakonan ngarenghap di dunya teh éstu kecap mah salami cekap. Iraha anjeun tiasa ngalakukeunana, Gusti Alloh? Nyeri heula serat ti abdi. Mugi urang tiasa tepang deui dina kabagjaan, kani'matan, anu parantos dijangjikeun ku Gusti Alloh yen eta teteh tina dina kani'matan ka ka khlukna anu taqwa. Mugi-mugi urang tiasa kalebet kana anu éta grup. Amin.