1. Wangenan Sajak Hidep kungsi nempo penyair anu ngagalantangkeun sajak? Hidep kungsi ngilu pasanggiri ngagalantangkeun sajak? Lamun enggeus, tangtu hidep boga pangalaman anu mandiri. Lamun acan, tangtu hidep bisa diajar. Memeh prung ngagalantangkeun sajak, ayeuna urang guar heula perkara sajak. Naon ari puisi? Dina sastra Indonesia, nu disebut puisi teh sarua hartina jeung sajak dina sastra Sunda. Ari dina sastra Sunda, puisi teh hartina lega pisan, ngawengku sababaraha jenis karya sastra, kaasup sajak, mangrupa bagian tina puisi. Leuwih jelasna, nu dimaksud dina puisi dina sastra Sunda nyaeta wanda basa karangan anu rakitanana biasana mah pinuh ku wirahma, kauger ku wangunana jeung ku diksina: lain dina ungkara kalimah cara dina basa sapopoe atawa cara mangun prosa. Puisi Sunda teh rea rupana, aya nu kagolong puisi heubeul (buhun, tradisional) jeung aya nu kagolong kana puisi anyar. Puisi heubeul aya nu ngawujud carita, naratif (carita pantun, wawacan). Aya anu henteu ngawujud carita; rupa-rupa puisi mantra (jangjawokan, singlar, jampe, asihan), sisindiran (rarakitan, paparikan, wawangsalan) , kakawihan (barudak), sa'ir (pupujian, sawer, jst), pupuh (dangding, guguritan). Ari anu kaasup puisi anyar nyaeta sajak. Cindekna, sajak nyaeta salah sahiji sastra Sunda anu direka dina wangun basa ugeran (puisi). sanajan ditulis dina wangun ugeran, tetela sajak mah teu pati kauger ku patokan-patokan jumlah engang saban padalisan jeung jumlah padalisan dina saban pada saperti dina pupuh atawa sisindiran. 2. Kamekaran Sajak Sunda Dumasar kana asal-usulna, sajak teh mangrupa karya sampeuran anu jplna tina sastra deungeun, nyaeta pangaruh tina sastra Eropa. Eta karya teh asup tur jadi banda sastra Sunda di mimiti kira-kira taun 1946, nalika para pangarang Sunda, hususna pangarang ngora, mimiti kasengsrem tur mikaresep ngareka basa dina wangun sajak. Pangarang Sunda anu naratas gelarna sajak nyaeta Kis WA. Sabada ditaratas ku Kis WS, sajak Sunda terus mekar nepika kiwari. Lian tina rea sajak anu dimuat dina majalah jeung koran basa Sunda, saperti Mangle, Cupumanik, Galura, jeung Koran Sunda, oge rea karya anu geus dibukukeun mangrupa antologi. Sababaraha judul buku kumpulan sajak Sunda jeung pangarangna, diantarana : Lalaki di Tegal Pati karya sayudi (1963), Jante Arkidam karya Ajip Rosidi (1967), Tepung di Bandung karya Rahmat M.Sas. Karana, Wasiat konglomerat karya Taufik Faturohman, Lalaki Langit karya Juniarso Ridwan, Jagat Langit karya Godi Suwarna, Maung Bayangan karya Etti R.S, Jamparing Hariring karya Dedy Windyagiri, Aya Naon di Cinaon karya Wahyu Wibisana, Kidang Kawisaya karya Retty Isnendes, Katiga karangan Yayat Hendayana (1957), Gondewa karangan Etty RS (1987), Jiwalupat karangan Godi Suwarna (2007), jeung rea deui. 3. Adegan (Struktur; Unsur) Sajak Sajak teh mangrupa ungkara pikiran, rasa jeung gagasan pangarang, nu ditepikeun pikeun ngagambarkeun hiji pasualan. Eta pasualan teh asalna bisa dina kanyataan kahirupan sapopoe, bisa oge ukur reka cipta pengarang sabada ngaliwatan proses imajinasi jeung kontemplasi, anu satuluyna dijanggelekkeun dina wangun rakitan basa anu endah. Biasana sajak mah ditulis dina wangun ungkara konotatif (kiasan). Ku kituna sajak mah aya kalana hese dipikahartina, lantara ari ungkara konotatif mah loba salib jeung siloka. Beda jeung harti denotatif anu ngungkabkeun harti sajalantrahna. Tapi najan kitu, tetep we unggal sajak mibanda ma'na jeung amanat keur nu macana. Ku kituna, tangtu bae sajak teh mibanda unsur-unsur pangwangun anu ngadeudeul kana jenglengan rumpakana eta. Eta unsur-unsur teh diantarana: a) Jejer (Tema) Tema teh gagasan poko anu rek ditepikeun ku pangayak ka nu maca. Tema dina sajak rupa-rupa, aya tema kaagamaan, kamanusiaan, cinta ka lemah cai, jste. Upamana wae sajak "Tanah Sunda" di luhur teh nyaritakeun kaayaan tanah Sunda anu keur harengheng. Jadi bisa dicindekkeun temana teh ngeunaan cinta ka lemah cai (sarakan). b) Nada jeung Suasana Nada teh sikep pangayak ka n maca. Tina sikep pangayak ngabalukarkeun ayana suasana nu karasa ku nu macca. Geura titenan pada sempalan sajak "Tanah Sunda" ieu di handap. Hejo pagunungan paul lautan Taya kamarasan ngan katugenahan Hejo pagunungan paul lautan Taya katengtreman ngan ancaman Dumasar pada sajak di luhur, katangen sikep pangajak teh hayang ngabejaan ka nu maca yen najan tanah Sunda teh endah, tapi tetep hendteu tengtrem tur loba ancaman. Tina sikep eta urang salaku nu maca bisa ngarasa keueung jeung ngahanjakalkeun ku kaayaan kitu. c) Rasa Rasa teh ngajiwaan eusi sajak. Rasa dina sajak bisa kapanggih sabada dibaca. Naha dibacana teh digorowokeun, digalantangkeun, dihariringkeun atawa dilenyepan dina jero hate. Sajak "Tanah Sunda" upamana, moal kapanggih rasa eusina mun dibacana ukur dina jero hate. Sabalikna baris kapanggih tur karasa kumaha keueungna, mun macana digorowokeun atawa digalantangkeun.

1. Wangenan Sajak Naha anjeun cicing di tempat dimana panyajak sareng panyajak gagal nyerat sajak? Hidep kungsi nyeri Pasanggiri ngagalantangkeun puisi? Upami anjeun henteu hoyong, ulah nyumputkeun tuangeun sareng pangalaman anjeun mandiri. Lamun acan, tangtu hidep bisa diajar. Memeh prung ngagalantangkeun puisi, ayeuna urang guar heula perkara puisi. Naon ari puisi? Dina sastra Indonesia disebutna teh sarua hartina jeung puisi puisi dina sastra Sunda. Ari dina sastra Sunda mah hartina puisi lega pisan, ngawengku sababaraha jenis karya sastra, kaasup puisi, mangrupa bagian tina puisi tina. Leuwih dijelaskeun, nu dimaksud puisi dina sastra Sunda nyaeta wanda basa karangan Anu Panggangana biasana mah pinuh ku wirahma, kauger ku wangunana jeung ku diksina: sejenna dina ungkara kalimah cara dina basa sapopoe atawa cara mangun prosa. Puisi Sunda teh rearupana, aya nu kagolong heubeul (buhun, tradisional) puisi jeung aya nu kagolong kana puisi anyar. Heubeul aya nu puisi wangunna carita, naratif (carita pantun, wawacan). Aya jeung anu henteu embody the story; rupa-rupa puisi mantra (jangjawokan, singlar, jampe, asihan), sisindiran (rarakitan, paparikan, wawangsalan), kakawihan (barudak), sa’ir (puji, sawér, jst), pupuh (dangding, karetitan). Ari puisi anyar Anu Kaasup teh sabenerna mah puisi. Cindekna, puisi salah sahiji sastra Sunda anu ditulis ku Wangun Basa Ugeran (puisi).sanajan ditulis ku dina wangun ugeran, tetela wirahma mah teu pati kauger ku patokan jumlah engang saban padalisan jeung jumlah padalisan dina saban dina kawas dina pupuh atawa sindir sinis. 2. Kamekaran Puisi Sunda Asal-usul Dumasar Kana, sajak Mangrupa karya Sampeuran Anu JPLNA tina Sastra Deungeun, sabenerna miboga pangaruh kana sastra Éropa. Eta karya Teh Asup Tur jadi band sastra Sunda di Mimiti kira-kira taun 1946, Nalika Para Pangarang Sunda, Hususna Pangarang Ngora, Mimiti Kasengsrem Tur Mikaresep ngareka Basa Dina Wangun Puisi. Pangarang Sunda Anu Naratas teh judulna sajak Kis WA nu sabenerna. Sabada ditaratas ku Kis WS, Puisi Sunda terus mekar nepika kiwari. Puisi-puisi Lian Tina Rea dimuat dina majalah-majalah koran Sunda, saperti Mangle, Cupumanik, Galura, Jeung Koran Sunda, Oge Rea karya Anu Geus dimuat dina buku antologi. Sababaraha judul buku, kumpulan sajak Sunda, jeung pangarangna, diantarana: Lalaki di Tegal Pati karya Sayudi (1963), Jante Arkidam karya Ajip Rosidi (1967), Tepung di Bandung karya Rahmat M.Sas.Karana, konglomerat Wasiat karya Taufik Faturohman, Lalaki Langit karya Juniarso Ridwan, Jagat Langit karya Godi Suwarna, Maung Bayangan karya Etti R.S, Jamparing Hariring karya Dedy Windyagiri, Aya Naon di Cinaon karya Wahyu Wibisana, Kidang Kawisaya karya Retty Isnendes, Katiga karya Yayat Hendayana. (1957), Gondewa karya Etty RS (1987), Jiwalupat karya Godi Suwarna (2007), jeung rea deui. 3. Adegan (Struktur; Unsur) Sajak Sajak tea bisa dijadikeun babasan pikiran, rasa kana gagasan pangarang, nu ditepikeun pikeun meunangkeun hiji pasualan. Eta pasualan tea salilana bisa diterangkeun ku alam sapopoe, bisa oge diukur ku ciptaan pangarang bari ngalanglang proses implengan kontemplasi, hal ieu dina janggelekkeun dina wangun rakitan basa kitu jeung kitu. Biasana puisi ditulis ku cara konotatif (kiasan). Ku kituna puisi mah aya kalana hese dipikahartina, sabab ari ungkara konotatif mah loba cross jeung siloka. Béda denotatif jeung harti jeung ngungkabkeun harti sajalantrahna. Tapi najan we, sajak masih mibanda ma'na jeung amanat keur nu macana. Ku kituna, tangtu bae mibanda sajak tea unsur-unsur pangwangun anu ngadeudeul kana jengkelan rumpakana eta. Unsur-unsur eta teh diantarana: a) Baris (Téma) Poko anu rek tema tea nyaeta ditipekeun ku pangajak ka nu maca. Aya rupa-rupa téma dina puisi, diantarana téma agama, kamanusaan, cinta jeung kagoréngan, jrrd.Upamana wae sajak "Tanah Sunda" dina luhung tea nyaritakeun kabeungharan tanah Sunda anu keur harengheng. Jadi bisa dicindekkeun sobat tea make cinta ka lemah cai (sarakan). b) Nada Jeung Suasana Nada sikep pangajak ka n maca tea. Tina sikep pangayak mangsa ayana atmosfir nu karasa ku nu maca. Geura titenan dina sempalan sajak “Tanah Sunda” di handap. Hejo gunung paul sagara Taya Kamarasan ngan katugenahan Hejo gunung paul sagara Taya katengtreman ku ancaman Dumasar kana puisi anu luhung, katangen sikep pangajak teh hayang ngabejaan ka nu maca yen najan Tanah Sunda tea lemah, tapi tetep hendteu tengtrem tour loba ancaman. Tina sikep eta urang salaku nu maca bisa ngarasakeun keueung jeung ngahanjakalkeun ku kaayaan urang. c) Rasa Rasa tea anu mere ilham eusi puisi. Rasa puisi bisa canggih lamun dibaca. Tah eta teh dibacana teh digorowokeun, digalantangkeun, dihariringkeun atawa dilenyepan dina jero hate. Sajak “Tanah Sunda” upamana, jadi karasa eusina tapi bisa dibaca ku ukuran jero hate. Sa Balikna Baris Kapanggih Tur Karasa Kumaha Keueungna, Mun Macana Digorowokeun Atawa Digalantangkeun.